Theo một báo cáo công bố gần đây của Cục Y tế bang Washington, Hoa Kỳ, việc tiêm vắc-xin Covid-19 đầy đủ có hiệu quả rõ rệt trong việc giảm nguy cơ nhiễm bệnh, bệnh diễn biến nặng và tử vong.

Báo cáo này so sánh tỉ lệ nhiễm Covid-19, tỉ lệ nhập viện và tử vong của những người tiêm vắc-xin đầy đủ, những người tiêm chưa đầy đủ, và những người không tiêm vắc-xin. So sánh được thực hiện theo ba nhóm tuổi: 12-34, 35-64, và trên 65 tuổi. Dữ liệu được thu thập từ tháng 2/2021 đến tháng 1/2022.

Theo báo cáo này, so với những người tiêm vắc-xin đầy đủ, những người không tiêm vắc-xin có nguy cơ nhiễm Covid-19 cao gấp từ 2 đến 6 lần, nguy cơ phải nhập viện do triệu chứng nặng cao gấp từ 10 đến 13 lần, và nguy cơ tử vong cao gấp 15 lần.

Cụ thể, trong nhóm tuổi từ 12-34, những người không tiêm vắc-xin có nguy cơ nhiễm bệnh cao gấp 2 lần và nguy cơ nhập viện cao gấp 10 lần so với những người cùng độ tuổi nhưng đã tiêm vắc-xin đầy đủ. Trong báo cáo này, nhóm tiêm vắc-xin đầy đủ là những người đã tiêm đủ liều khuyến nghị của từng loại vắc-xin (Pfizer: 2 liều, Moderna, 2 liều, J&J: 1 liều) và đã chờ đủ 2 tuần sau liều cuối cùng.

Trong nhóm tuổi 35-64, những người không tiêm vắc xin có nguy cơ nhiễm bệnh cao gấp 3 lần và nguy cơ nhập viện cao gấp 13 lần so với những người đã tiêm đầy đủ.

Rõ ràng hơn nữa, trong nhóm tuổi trên 65, những người không tiêm vắc-xin có nguy cơ nhiễm bệnh cao gấp 6 lần, nguy cơ nhập viện cao gấp 13 lần, và nguy cơ tử vong cao gấp 15 lần so với những người cùng độ tuổi nhưng đã tiêm vắc-xin đầy đủ.

Những kết quả này đã khẳng định thêm phần chắc chắn các thống kê và phán đoán trước đây về hiệu quả của việc tiêm vắc-xin Covid-19. Vắc-xin Covid-19 có khả năng giảm nguy cơ nhiễm bệnh, nhưng quan trọng và rõ rệt hơn là, kể cả nếu nhiễm Covid-19, việc tiêm ngừa đầy đủ trước đó còn giúp giảm nguy cơ bệnh trở nặng cũng như nguy cơ tử vong xuống nhiều lần. Đối với Covid-19, nhóm bệnh nhân tuổi càng cao thì nguy cơ bệnh nặng và nguy cơ tử vong càng cao. Do đó, hiệu quả bảo vệ của vắc-xin được thể hiện cực kỳ rõ rệt ở nhóm bệnh nhân trung niên (35-64 tuổi) vào cao tuổi (trên 65 tuổi).

Hiệu quả của vắc-xin cũng không hề nhỏ ở nhóm người trẻ (12-34 tuổi): tỉ lệ phải nhập viện do Covid-19 của những người tiêm vắc-xin đầy đủ thấp hơn 10 lần so với những người không tiêm. Do khuyến nghị chung đối với ca dương tính Covid-19 ở Mĩ là bệnh nhân tự điều trị tại nhà và chỉ nhập viện nếu có triệu chứng nặng, ta có thể hiểu “tỉ lệ nhập viện” trong báo cáo này tương đương với tỉ lệ bệnh trở nặng. Một trong những khủng hoảng nghiêm trọng nhất trong đại dịch Covid-19 là hệ thống y tế bị quá tải, nên hiệu quả giảm tỉ lệ nhập viện xuống hàng chục lần là một điều có ý nghĩa rất quan trọng. Tiêm vắc-xin đầy đủ không những có thể bảo vệ từng cá nhân khỏi các nguy cơ về Covid-19, mà còn góp phần rất lớn vào việc tránh quá tải cho hệ thống y tế.

Đáng chú ý là báo cáo này dựa trên số liệu thu thập cho đến hết tháng 12/2021, tức là thời điểm biến chủng Omicron lan tràn, làm cho số ca tăng đột biến ở khắp nơi. Mặc dù vậy, hiệu quả của việc tiêm vắc-xin đầy đủ vẫn được ghi nhận trong khoảng thời gian cuối năm 2021, cho thấy vắc-xin vẫn có hiệu quả nhất định đối với biến chủng lây lan mạnh mẽ này. Như trên đã nói, dù vắc-xin không phải là tấm chắn hoàn hảo để khiến những ai đã tiêm sẽ hoàn toàn không bị nhiễm Covid-19 nữa, nhưng việc tiêm ngừa đầy đủ có thể giảm nguy cơ bệnh nặng và tử vong xuống rất nhiều lần.

Điều này có vẻ tương phản với một số nghiên cứu về hiệu quả của vắc-xin đối với Omicron. Một nghiên cứu của Viện nghiên cứu Ragon công bố ngày 23/12/2021 trên tạp chí Cell cho thấy rằng, kháng thể từ mẫu máu của những người chưa tiêm mũi bổ sung (mũi 3 của Pfizer hoặc Moderna, mũi 2 của J&J) hầu như không có khả năng vô hiệu hóa biến chủng Omicron. Ngược lại, kháng thể của những người đã tiêm bổ sung mũi thứ 3 một vắc-xin mRNA (Pfizer hoặc Moderna) lại có khả năng đáng kể trong việc vô hiệu hóa Omicron. Báo cáo của Cục Y tế Washington không tính đến mũi bổ sung — “tiêm đầy đủ” là những người đã tiêm đủ 2 mũi Pfizer hoặc Moderna hoặc 1 mũi J&J. Nhưng theo báo cáo này, nhóm tiêm đầy đủ vẫn có tỉ lệ nhập viện và tử vong trong khoảng thời gian cuối năm 2021 thấp hơn nhiều so với nhóm người không tiêm. Điều này có thể được giải thích qua việc Omicron thường gây triệu chứng nhẹ hơn các biến chủng khác và ít dẫn đến việc phải nhập viện điều trị hay tử vong. Cũng phải tính đến khả năng là có một phần (không rõ tỉ lệ) trong nhóm “tiêm đầy đủ” thực ra đã tiêm mũi bổ sung, vì Mĩ bắt đầu triển khai tiêm mũi bổ sung vào cuối tháng 9/2021. Ngoài ra, khoảng chờ giữa thời điểm thu số liệu ca nhiễm và số liệu nhập viện và tử vong là từ 2 đến 4 tuần, và chúng ta chưa có đủ thời gian để kết luận vắc-xin có hiệu quả cụ thể ra sao với Omicron.

Mặc dù vậy, những nghiên cứu dịch tễ và huyết học gần đây nhất đã cho thấy rằng: 1) việc tiêm vắc-xin đầy đủ có hiệu quả rất lớn trong việc giảm nguy cơ lây nhiễm, bệnh trở nặng và tử vong do Covid-19, và 2) việc tiêm mũi bổ sung là cần thiết để có miễn dịch với biến chủng Omicron.

Tố Linh, 10/1/2022