Một góc nhìn khác về nỗi buồn và những xúc cảm liên quan
Từ năm 2012 đến nay, mỗi ngày, nữ nhà văn người Mỹ Melissa Broder đều đăng tải những dòng tâm trạng về cuộc sống lên tài khoản Twitter mang tên So Sad Today (tạm dịch: […]
Tiêu điểm: nhận thức
Đừng sốc nhé, nhưng ai rồi cũng phải chết mà thôi
James Baillie | Mai Nhi | 6 phút đọc
Chúng ta đều biết rằng cái chết là điều không thể tránh khỏi. Vậy tại sao chúng ta vẫn không chịu tin vào điều đó?
Trong tiểu thuyết ngắn The Death of Ivan Ilyich (Tạm dịch: Cái chết của Ivan Ilyich, 1886), Leo Tolstoy đã kể cho chúng ta câu chuyện về một người đàn ông đột ngột nhận ra […]
Chọn tới chọn lui, không bằng chọn đại
Michael Schulson | Minh Hoàng | 11 phút đọc
Khi lý trí không thể đưa ra quyết định sáng suốt, lựa chọn hợp lý nhất có lẽ lại đến từ sự ngẫu nhiên.
Những năm 1970, một nhà nhân chủng học trẻ người Mỹ tên Michael Dove đến Indonesia với ý định tìm hiểu một bí ẩn văn hóa. Lúc đó Dove còn là một nghiên cứu sinh […]
Điều gì khiến khủng long có thật mà kỳ lân lại không?
Nhà triết học lý giải câu hỏi về thực tại của cậu con 4 tuổi.
Câu chuyện bắt đầu với một câu hỏi dễ, đến từ con trai tôi vài tháng sau khi nó vừa tròn bốn tuổi: “Chúng ta có thật không?” Câu hỏi tuy khá đột ngột, nhưng […]
Một hoa tiêu sóng và ba nhà khoa học lên đường đi tìm con đường sóng bí mật chạy giữa những hòn đảo Marshall.
Nhà nhân chủng học Genz bỏ ngón cái ra khỏi nút bấm thu âm của bộ đàm và chờ đợi câu trả lời từ phía người lái thuyền Kelen. Ông thấy bóng John Huth, một […]
Không GPS, không la bàn, giữa biển khơi mênh mông, các hoa tiêu sóng của quần đảo Marshall tìm đường như thế nào?
Tại tọa độ 0400 trên mặt biển Thái Bình Dương, bên dưới là độ sâu ba dặm, một chiếc xuồng máy rọi đèn xuyên qua màn đêm tháng Sáu để tìm kiếm một chiếc thuyền […]
Tại sao chúng ta nói dối?
Yudhijit Bhattacharjee | Minh Hoàng | 15 phút đọc
“Ăn ngay nói thật, mọi tật mọi lành,” nhưng sự dối trá và thiếu trung thực mới là cái làm nên con người.
Mùa thu năm 1989, chàng thanh niên trẻ Alexi Santana nhập học Đại học Princeton. Hành trình cuộc đời của Santana lúc ấy là một câu chuyện đầy lôi cuốn mà hội đồng tuyển sinh […]
Đừng chỉ dạy học sinh tư duy biện luận
Carl Hendrick | Nhi | 5 phút đọc
Một nghịch lý của thời đại chúng ta: để tư duy tốt hơn, ta cần vượt ra khỏi cái bẫy của những “kỹ năng suy nghĩ” mơ hồ.
Điều khiển không lưu chẳng hề dễ chút nào. Nó đòi hỏi một khả năng nhận thức gọi là “nắm bắt tình huống” (situational awareness); đó là việc “trích xuất liên tục các dữ liệu […]
Công nghệ đã hủy hoại sự thật như thế nào
Katharine Viner | Phúc Trần | 24 phút đọc
Bức tranh toàn cảnh về một xã hội mà các phương tiện truyền thông đã thôn tính tin tức, mở ra một thời đại mà ở đó mỗi người đều có các phiên bản sự thật của riêng mình.
Vào buổi sáng thứ Hai tháng Chín vừa qua, nước Anh thức dậy với một bản tin đồi trụy. Ngài thủ tướng, David Cameron, đã thực hiện một “hành động tục tĩu với cái đầu […]
Bàn về sự mơ hồ: Bao giờ thì đụn cát không còn là đụn cát?
Timothy Williamson | Hồng Hoa | 4 phút đọc
Sự hoài nghi về những điều căn bản nhất.
Hãy hình dung có một đụn cát trước mặt bạn. Nếu lấy đi một hạt cát, thì lúc này nó có còn là một đụn cát nữa hay không? Câu trả lời hiển nhiên là […]
Những điều mà chuyên gia self-help và những nhà phê bình thể loại này tiết lộ về thời đại của chúng ta.
Chúc mừng năm mới, bạn yêu! Khi rượu vang đã nhạt, và cây thông Noel cũng đã được dỡ xuống để mang đi làm mùn, đã đến lúc bạn phải suy nghĩ về những tháng […]
Sự nhàm chán tác động tới bạn như thế nào?
Manoush Zomorodi | J. | 15 phút đọc
Nghiên cứu, khám phá về tâm trí lang thang.
“Mọi cảm xúc đều mang một mục đích—một lợi ích tiến hoá riêng,” theo lời Sandi Mann, một nhà tâm lý học, đồng thời là tác giả của cuốn The Upside of Downtime: Why Boredom […]
Trung vị không phải là thông điệp
Stephen Jay Gould | Phúc Trần | 8 phút đọc
Tác giả đã chiến thắng căn bệnh ung thư quái ác nhờ kiến thức căn bản về thống kê và một thái độ lạc quan.
Cuộc sống của tôi gần đây đã có cuộc gặp gỡ theo cách riêng tư nhất với hai câu châm biếm nổi tiếng của Mark Twain. Một câu tôi sẽ để dành đến cuối bài […]
Thiếu thời gian một phần là do nhận thức, một phần là do phân phối.
Những dự đoán ngày trước nghe như những lời hứa hẹn: Trong tương lai, thời gian làm việc sẽ giảm trong khi ngày nghỉ sẽ kéo dài. Năm 1930, John Maynard Keynes dự đoán “Con […]
Trong những trường hợp nhất định, dành thời gian ở một mình có lợi ích lớn về mặt tâm lý học.
Vào thập niên 80, sau nhiều năm làm việc tại Châu Á, nhà báo và tiểu thuyết gia người Ý Tiziano Terzani đã lánh mình trong một túp lều tại tỉnh Ibaraki, Nhật Bản. Ông […]
Điều căn bản mà bất kì ai muốn học triết và hiểu triết cần nắm rõ là lập luận. Tất cả các vấn để trong triết học đều quay xung quanh lập luận. Nhưng không phải ai cũng biết thế nào là lập luận và lập luận ra sao là đúng.
Trong bài viết thứ nhất của series về triết học của zeal, Triết Học 101, mình có giới thiệu qua thế nào là triết học và triết học bao gồm những phân nhánh chính nào. […]
Liệu đây có phải là cách chấm dứt phân biệt đối xử?
Jessica Nordell | J. | 18 phút đọc
Ngày nay, khi thiên kiến ngầm đã trở thành từ khóa "hot" và đào tạo để xóa bỏ phân biệt đối xử là một ngành ăn nên làm ra tại Thung lũng Silicon, Giáo sư Devine muốn lèo lái những nỗ lực này sang một hướng bất ngờ.
Vào một ngày tháng Hai nhiều mây, trong một căn phòng tại trường Đại học Wisconsin, Madison, Will Cox chỉ vào một cặp ảnh tin tức khiến cho các học viên cao học bứt rứt […]
Sự trùng hợp ngẫu nhiên và Ý nghĩa của cuộc sống
Julie Beck | J. | 17 phút đọc
Những sự kiện đáng ngạc nhiên trong cuộc sống có vẻ như đang mang những sự thật ẩn giấu, nhưng thực chất, chúng đang tiết lộ về sự vận hành của tâm trí con người.
Vào khoảng cuối lớp bảy, ban nhạc thời cấp hai của tôi đã có một chuyến đi tới Cedar Point, công viên giải trí mà gần như mọi ban nhạc trung học cơ sở miền […]
Liệu nam giới có thể là những người ủng hộ phong trào nữ quyền?
Noah Berlatsky | Mika | 5 phút đọc
Sự coi khinh phụ nữ ảnh hưởng đến mọi người thuộc mọi giới tính.
Tại sao tôi lại tự gọi mình là một nhà nữ quyền? Là một người đàn ông viết về các vấn đề nữ quyền, tôi thường được hỏi câu này – bởi cả nam giới, […]
Tại sao thực tế không thể suy chuyển tâm trí của chúng ta
Elizabeth Kolbert | J. | 13 phút đọc
Những khám phá mới về tâm trí con người đã tiết lộ giới hạn của lý luận.
Vào năm 1975, các nhà nghiên cứu tại Đại học Stanford đã mời một nhóm sinh viên tham gia vào một nghiên cứu về hành vi tự sát. Mỗi người trong số họ được đưa […]
Tại sao nâng cấp não bộ khiến con người ít “con người” hơn
Sally Davies | Sicalo | 6 phút đọc
Những cải thiện sinh học liệu có khiến con người đánh mất bản sắc cá nhân?
Chỉ trong vài chục năm tới đây, kỹ thuật cải thiện sinh học (bioenhancement) rất có thể sẽ trở thành một nét đặc trưng cơ bản của xã hội loài người. Những dược phẩm được […]
Bản năng đạo đức (phần 2)
Steven Pinker | Phúc Trần | 19 phút đọc
Các nguyên tắc đạo đức của chúng ta đến từ đâu? Làm sao chúng ta chắc chắn rằng mình đang làm điều đúng đắn? Bạn có sẵn sàng giết một người để cứu năm người không?
Sự Đa Dạng Của Kinh Nghiệm Đạo Đức Khi các nhà nhân chủng học như Richard Shweder và Alan Fiske khảo sát các mối quan tâm đạo đức trên phạm vi toàn cầu, họ nhận […]
Bản năng đạo đức (phần 1)
Steven Pinker | Phúc Trần | 15 phút đọc
Các nguyên tắc đạo đức của chúng ta đến từ đâu? Làm sao chúng ta chắc chắn rằng mình đang làm điều đúng đắn? Bạn có sẵn sàng giết một người để cứu năm người không?
Theo bạn, ai là người đáng ngưỡng mộ hoặc ít đáng ngưỡng mộ nhất trong số những người sau đây: Mẹ Teresa, Bill Gates, hay Norman Borlaug? Đối với hầu hết mọi người, đây không […]
Nếu động vật có quyền, vậy robot thì sao?
Nathan Heller | Mika | 19 phút đọc
Chúng ta có thể nghĩ bản thân mình ngang hàng với động vật - hoặc là người bảo hộ của chúng. Vậy Robot sẽ quyết định gì về chúng ta?
Chú khỉ đột Harambe được miêu tả là “thông minh,” “hiếu kỳ,” “ dũng cảm,” và “vĩ đại.” Nhưng chỉ đến mùa xuân năm ngoái Harambe mới trở nên nổi tiếng. Vào ngày 28/5, một […]
Những tiếng nói trong ta
Jerome Groopman | Việt Anh | 17 phút đọc
Việc chúng ta tự độc thoại, hoặc nghe thấy những giọng nói khác nhau trong đầu, có nguyên do từ đâu? Và hiện tượng này đóng vai trò gì với chúng ta?
“Lại nói chuyện với hộp sữa chua rồi,” Pam, vợ tôi, nói. “Nó nói cái gì vậy?” Cô ấy bắt gặp tôi âm thầm độc thoại tại bữa sáng. Trong đầu tôi lúc đó là […]
Sự tồn tại của Chúa liệu có mang lại điều khác biệt?
Nathan Schneider | Sicalo | 7 phút đọc
Việc Chúa có tồn tại hay không liệu có mang lại sự khác biệt cho nhân loại?
Hai căn phòng, ở hai thành phố xa nhau hàng nghìn dặm, nhưng hoạt cảnh trong hai căn phòng cơ bản là giống nhau. Đứng trước một đám đông khoảng tầm vài chục người, nhiều […]
Khi niềm tin vào khoa học ngày càng lung lay, chúng ta có thể làm gì để khẳng định uy tín của khoa học?
Nếu nơi này đã làm tốt công việc của mình – mà tôi nghĩ là nó đã làm tốt – thì giờ các bạn đều là những nhà khoa học. Thứ lỗi cho tôi, các […]
Mâu thuẫn tạo nên con người và truyền cảm hứng cho sáng tạo như thế nào?
David Berliner | Bích | 5 phút đọc
Ai cũng mang trong mình những mâu thuẫn. Điều này hoàn toàn ổn.
Bạn có bao giờ tự hỏi mình có bao nhiêu suy nghĩ mâu thuẫn trong một ngày không? Bao nhiêu lần những hành động của bạn đi ngược lại suy nghĩ? Bao nhiêu lần bạn […]
“Theo đuổi đam mê” là câu niệm chú cho những người lao động ngày nay. Vậy vì sao chúng ta nên đòi hỏi lợi ích cho tầng lớp của mình khi mà giới tinh anh cho rằng, không có thứ gọi là lao động khi "theo đuổi đam mê"?
“Theo đuổi đam mê.” Câu khẩu hiệu được đóng khung và đặt trong một phòng khách có thể coi là “có thiết kế đẹp.” Bức ảnh của căn phòng này xuất hiện lần đầu tiên […]
Khi việc không thông minh ngày càng trở nên khó chấp nhận với xã hội.
Chỉ mới gần đây thôi, ở thập niên 50 thế kỉ trước, việc sở hữu một trí thông minh thuộc dạng thường thường không phải là một chướng ngại vật to lớn trên đường đời […]
Tại sao tôi không phải là một người chế tạo
Debbie Chachra | Nguyên | 6 phút đọc
Những hệ quả của việc coi trọng sản phẩm và sự chế tạo.
Thi thoảng, tôi lại được hỏi là tôi “tạo ra” cái gì. Có thể vào một ngày thi lập trình, hoặc một buổi hội thảo sẽ yêu cầu tôi mô tả tôi “tạo ra cái […]
Công nghệ lợi dụng tâm trí của chúng ta như thế nào?
Tristan Harris | Việt Anh | 15 phút đọc
Các sản phẩm công nghệ được thiết kế để gây nghiện.
Tôi là một chuyên gia trong việc làm thế nào để công nghệ đánh vào được những chỗ hiểm tâm lý của chúng ta. Đó là lí do vì sao tôi dành 3 năm qua […]
Tại sao những ý tưởng ngớ ngẩn vẫn tồn tại?
Steven Poole | Hà Nguyễn | 17 phút đọc
Nhiều ý tưởng vốn đã được chứng minh là sai lầm, như Trái đất phẳng, lại vẫn tồn tại và thu hút nhiều người tin theo. Tại sao vậy?
Vào tháng Giêng 2016, rapper BoB chia sẻ trên Twitter với người hâm mộ rằng Trái Đất thực sự phẳng. Anh ta thừa nhận: “Rất nhiều người ngán ngẩm với cụm từ ‘Trái Đất phẳng’, […]
Nỗi sợ phóng xạ của bạn liệu có phi lý?
Geoff Watts | Nguyên | 14 phút đọc
Bản thân từ "phóng xạ" đã luôn mang đến một cảm giác sợ hãi và đề phòng. Nhưng những lý do đằng sau cảm giác này liệu có chính đáng?
Thị trấn spa Bad Gastein trên dãy núi An-pơ, Áo. Giờ là 10 giờ sáng thứ Tư, một ngày đầu tháng Ba, lạnh và có tuyết rơi – nhưng không phải ở lối vào đường […]
Ý chí tự do không hề tồn tại
Stephen Cave | Nguyên | 16 phút đọc
Khoa học ngày càng chứng minh những hành vi của chúng ta phụ thuộc vào di truyền sinh học và hoạt động của các nơ-ron, chứ không phải do chúng ta chủ động chọn làm như vậy. Chúng ta nên tiếp nhận thông tin này như thế nào?
Trong nhiều thế kỷ, các triết gia và các nhà thần học đã gần như nhất trí rằng nền văn minh loài người, theo cách chúng ta vẫn hiểu, phụ thuộc vào một niềm tin […]
Tại sao chúng ta phải quan tâm đến môi trường, khi mà hành động của một cá nhân quá nhỏ để giải quyết những vấn đề lớn, và chúng ta thì cũng chẳng phải là chuyên gia?
Quan tâm làm gì? Đây thực sự là câu hỏi lớn chất vấn chúng ta, những cá nhân mong muốn làm gì đó để giải quyết vấn đề biến đổi khí hậu, và nó không […]
Vì sao một số người duy lý lại nghi ngờ khoa học?
Joel Achenbach | Dexter | 14 phút đọc
Liệu khoa học có phải là yếu tố quyết định việc con người tin vào điều gì?
Có một cảnh trong bộ phim hài kiệt tác “Dr.Strangelove” của Stanley Kubrick khi mà Jack D.Ripper, một vị tướng Mỹ trở nên điên khùng và điều động một cuộc tấn công nguyên tử vào […]